Dokular (Dhatu)
İnsan vücudu, Dhatu adı verilen, yedi temel hayati dokudan oluşmaktadır ve bu Sanskritçe’de “yapıcı element” anlamına gelmektedir. Bu yedi doku, tüm beden yapısından sorumludur. Dhatu’lar organların, sistemlerin ve vücudun çeşitli hayati kısımlarının işlevini sürdürür. Vücudun büyümesi ve beslenmesinde çok önemli rol oynarlar.
İnsan vücudunu oluşturan yedi temel ve hayati doku (Dhatu) aşağıdaki gibidir:
Dokular (Dhatu)
Sindirilmiş gıdalardan elde edilen besin maddelerini içerir, tüm dokuları ve organları beslemektedir.
2.Kan (Rakta) Dokusu :
Oksijenin tüm dokulara ve hayati organlara aktarılmasından sorumludur.
3.Kas (Mamsa) Dokusu :
Hassas hayati organları sarar ve korur, eklemlerin hareket etmesini mümkün kılar ve vücudun fiziksel gücünü devam ettirir.
4.Yağ (Meda) Dokusu :
Tüm dokuların yumuşaklığını ve akışkanlığını devam ettirir.
5.Kemik (Asthi) Dokusu :
Bedeni şekillendirir ve güçlendirir.
6.Kemik İliği (Majja) Dokusu :
Boş kemik alanlarını doldurur, hareket ve duygusal uyaranlar taşır.
7.Üreme (Shukra) Dokusu :
Doku bileşenlerini içerir ve üretimden sorumludur.
- Plazma (Rasa) Dokusu
İlgili elementi sudur. Dosha’sı Kapha’dır. Orijinal konumu aslında tüm vücuttur. Bu doku, tüm dokuları, organları ve sistemleri besleyen sindirilmiş gıdalardan elde edilen besinleri içermektedir.
Nitelik (Guna) : Sıvı, yağ
Rasa’nın bedendeki görevleri :
- Zevk oluşturma
- Cildi ve mukoza dokularını besleme
- Vücudun ve zihnin tüm bölümlerini koruma ve devam ettirme
- Rakta dokusunun beslenmesi
Alt Doku :
- Cildin üst tabakası
- Sütün salgısı (meme bezlerinde)
- Adet görevleri ve adet kanı
Atık Malzemeler :
- Fiziksel Kapha (dışkı)
- Balgam
- Mukoz
- Kan (Rakta) Dokusu
Kırmızı hücreler olarak da adlandırılır. İlgili elementler ateş ve sudur. Dosha’sı Pitta’dır. Vücuttaki orijinal konumu kandır. Tüm dokulara ve hayati organlara oksijenin ulaştırılmasından ve yaşamı korumaktan sorumludur.
Nitelik (Guna) : Sıvı, yağlı, yumuşak ve kalın
Rakta’nın bedendeki görevleri :
- Hayat vermek
- Renklendirmek
- Mamsa dokusunun beslenmesi
Alt Doku :
- Tendonların korunması
- Kan damarlarını korumak
Atık Malzemeler :
- Fiziksel Pitta (ter, idrar)
- İltihaplı, asidik salgılar
- Safra
- Kas (Mamsa) Dokusu
İlgili elementi topraktır, ancak ateş ve sudan da etkilenmektedir. Dosha’sı Kapha’dır. Vücuttaki konumunu iç organlar ve kaslar oluşturmaktadır. Zarif yaşamsal uzuvları kapsar ve eklemlerin, vücudun fiziksel kuvvetinin korunmasına olanak sağlar.
Nitelik (Guna) : Pürüzlü, katı, ağır, açık
Mamsa’nın bedendeki görevleri :
- Güçlendirmek
- Hareketin kolaylaştırılması
- Meda dokusunun beslenmesi
Alt Doku :
- Kas yağı
- Bağlar
- Cildin yedinci katmanının alt katmanları
Atık Malzemeler :
Vücut deliklerindeki mevcut atıklar (kulak kiri, göbek atığı, burun sıvıları)
- Yağ (Meda) Dokusu
İlgili elementi sudur. Dosha’sı Kapha’dır. Vücutta bulunduğu yer yağ dokusu organlarıdır. Tüm dokuların yumuşaklığına, kayganlığına ve akışkanlığına sebep olmaktadır.
Nitelik (Guna) : Yağlı, ağır, yumuşak, sıvı
Meda’nın bedendeki görevleri :
- Ter oluşturmak
- Hoş hissetmek
- Asthi dokusunun beslenmesi
- Vücudu yumuşatma
- Yumuşaklık ve pürüzsüz eklem oluşturma
- Vücudu soğuğa karşı izole etmek
Atık Malzemeler :
- Vücut terleri
- Kemik (Asthi) Dokusu
İlgili element toprak ve havadır. Dosha’sı Vata’dır. Asthi’nin orijinal konumu kemiktir. Bu doku vücudu şekillendirir ve güçlendirir. Kemikler vücuttaki Vata’nın ana dokusudur. Prana emilimiyle kalın bağırsak yoluyla bağlantı kurulur.
Nitelik (Guna) : Ağır, pürüzlü, sert, katı, sabit
Asthi’nin bedendeki görevleri :
- Vücudun iç organlarının korunması
- Tüm vücut yapısının desteklenmesi ve korunması
- Majja dokusunun beslenmesi
Alt Doku :
- Dişler
Atık Malzemeler :
- Tırnaklar
- Vücut ve kafa kılları
- Kemik İliği (Majja) Dokusu
İlgili element sudur. Dosha’sı Pitta’dır. Bazen Vata Dosha’dan da etkilenmektedir. Konumu; beyin ve omurga gibi kemik iliği ve sinir dokusudur. Kemiğin boşluklarını doldurur, duygusal ve dinamik dürtüyü yerine getirir.
Nitelik (Guna) : Yağ, yumuşak
Majja’nın bedendeki görevleri :
- Hafıza
- İletişim
- Shukra dokusunun beslenmesi
- Zihinsel yumuşaklık meydana getirme
- Kemikleri ve sinir kanallarını doldurma
- Tok hissetme
- Duygular
Alt Doku :
- Gözdeki sıvı
- Bazı Ayurvedik doktorlara göre, kafa kılları
Atık Malzemeler :
- Gözyaşı
- Vücut kanal salgıları
- Üreme (Shukra) Dokusu
İlgili elementi sudur. Dosha’sı Kapha’dır. Vücuttaki yeri seks sıvısıdır. Dokuların bileşenlerini içerir ve dokuların çoğaltılmasından sorumludur. Ayrıca, seks organı işlevinin korunmasından da sorumludur.
Nitelik (Guna) : Sıvı, yağ ve ağır
Shukra’ nen bedendeki görevleri :
- Cinsel sıvıların üretimi
- Üreme
- İlgi duygusu ortaya çıkarma
- Yaratıcılık
- Ojas’ın meydana getirilmesi
Alt Doku :
- Ojas
Atık Malzemeler :
- Smegma (yağlı salgı)